* biên dịch bởi Lê Hoàng Thạch*

Patek Philippe Nautilus là một biểu tượng trong giới đồng hồ cao cấp, đây là điều không cần phải tranh cãi. Được giới thiệu vào năm 1976, và được thiết kế bởi một trong những nhà thiết kế đồng hồ nổi tiếng nhất, và là cha đẻ sáng tạo ra dòng sản phẩm mới : đồng hồ thể thao sang trọng. Nautilus được khen ngợi bởi tất cả các nhà sưu tập, cho ngay bây giờ chúng ta sẽ cùng nhau xem xét lại toàn bộ lịch sử phát triển của nó. Trong phần đầu tiên này, chúng ta sẽ dành riêng cho mẫu Nautilus đầu tiên : Ref.3700.

NGUỒN GỐC CỦA SỰ RA ĐỜI

Trước khi khám phá lịch sử Patek Phillippe Nautilus, chúng ta phải xem xét một chút về kết cấu, nền tảng của thị trường mà chiếc đồng hồ này được bán ra – đơn giản là chúng ta đang nói về một kẻ đã làm thay đổi cuộc chơi.

Thị trường đồng hồ xa xỉ, trong những năm 1950 và 1960, hai thập kỉ trước khi Nautilus ra đời là một thời kì tuyệt vời của sự đổi mới và sáng tạo, có rất nhiều những dòng đồng hồ biểu tượng ngày nay đã được tạo ra vào thời gian này : Submarine. Speedmaster, Daytona… Đây cũng là thời kì đổi mới, đồng hồ trở nên chính xác hơn, đáng tin cậy hơn, hiệu quả hơn, kháng nước và hơn hết, chúng đa số đều là đồng hồ cơ khí.

Đồng hồ từ những năm 1960 có thể được chia làm hai loại chính : đồng hồ đeo tay sang trọng, hầu hết được làm bằng vàng, có một số tính năng bổ sung thêm và tương đối mỏng. Bên cạnh đó, những chiếc đồng hồ vỏ thép thường dành cho những mẫu đồng hồ thể thao có giá vừa phải hơn.

Nếu chúng ta nhìn kĩ khái niệm đồng hồ thể thao của những năm 1950 và 1960, hầu hết chúng đều mang tính chất thể thao xét trên từng khía cạnh mà nó xây dựng theo : là đồng hồ lặn, đồng hồ bấm giờ Chronograph hoặc đồng hồ dành cho phi công. Và nó không hề đi kèm theo khái niệm về sự sang trọng, một biểu tượng thời trang hay một dấu hiệu toát lên sự giàu sang ngay từ vẻ bề ngoài ( đây là ý kiến xét trên hàm nghĩa tổng quát thị trường chung. Tất nhiên vẫn có những ngoại lệ).

Tuy nhiên vào cuối những năm 1960 ( chính xác là vào 1968), hãng Seiko đã cho ra mắt chiếc đồng hồ đeo tay thạch anh thương mại đầu tiên, Seiko Astron, nó đã trở thành một quả bom nổ ngay trong lòng ngành công nghiệp đồng hồ. Đồng hồ cơ khí, trong suốt những thập kỉ sau đó, đã trở thành một thứ lỗi thời đối với khách hàng. Đồng hồ thạch anh rẻ hơn, chính xác hơn và có phần hợp thời trang hơn – theo cách mà mà người ta đã quảng cáo về nó trong thời kì này. Và như vậy, những chiếc đồng hồ cơ khí thuần chủng với các cỗ máy cơ học đã bị tẩy chay bởi khách hàng, doanh số sụt giảm một cách tệ hại. Để có thể tồn tại. Các thương hiệu đã phải tạo ra những chiếc đồng hồ mới, khác biệt, sáng tạo hơn với “khuôn dung” thật sự cao cấp, để có thể biện minh cho mức giá xa xỉ.

Đây chính xác là những gì mà chiếc Royal Oak, đến từ hãng Audemars Piguet đại diện. Xuất hiện trên thị trường từ năm 1972, lần đầu tiên một nhà sản xuất đồng hồ cấp cao, chuyên chế tạo đồng hồ đeo tay thanh lịch dáng mỏng và phức tạp, đã ra mắt một chiếc đồng hồ được làm từ thép không gỉ, và có giá ít nhất ngang ngửa với một chiếc đồng hồ thanh lịch dáng mỏng làm từ vàng. RO có nghĩa là sang trọng đi đôi với mạnh mẽ. Chính ý tưởng về chiếc đồng hồ thể thao sang trọng đã ra đời, khiến Patek Philippe với tư cách là đối thủ cạnh tranh chính của AP đã phải có câu trả lời đáp lễ. Điều đó đã được thực hiện tại hội chợ đồng hồ Baselworld năm 1976.

NHÀ THIẾT KẾ GERALD GENTA ( 1931-2011).

” đồng hồ, đối với tôi nó là thứ trái ngược với tự do! Tôi là một nghệ sĩ, một họa sĩ, tôi ghét phải làm theo sự ràng buộc của giờ giấc, nó làm tôi khó chịu”

Trên đây là câu nói của chính Genta, mặc dù ông là một trong những nhà thiết kế đồng hồ Vĩ đại nhất, lúc nào cũng nghĩ về đồng hồ. Đôi khi những sáng tạo vĩ đại lại đến từ sự mâu thuẫn!

Gerald Genta được biết đến chủ yếu thông qua Royal Oak hay Nautilus. Tuy nhiên, thực tế là ông đã tạo ra hàng tá đồng hồ, và rất nhiều ( thực tế là đa số) sản phẩm đã trở thành những biểu tượng lớn. Chúng ta có thể lấy ví dụ như Universal Polerouter ra đời năm 1954 ( lần đầu tiên có sự ra đời của các tai càng dạng lyre – sau này áp dụng cho seamaster và Speedmaster). Sau khi làm việc ở Universal, ông có hợp tác với Omega và tạo ra vài mẫu, trong đó có mẫu Omega Constellation với mặt số pie-pan đặc trưng. Cái tên Genta thật sự nổi tiếng vào đầu những năm 70, khi ông thiết kế ra chiếc đồng hồ mà sau này làm thay đổi toàn bộ ngành công nghiệp ( thiết kế) đồng hồ : Royal Oak.

Năm 1972, Genta đã đề xuất với Audemars Piguet về một chiếc đồng hồ mang tính cách mạng, làm từ thép không gỉ, với đường nét thiết kế góc cạnh, táo bạo, và đắt hơn hầu hết những chiếc đồng hồ đeo tay bằng cổ điển, kèm theo đó là một cỗ máy Haute Horlogerie bên trong ( máy đồng hồ chế tác tinh xảo và thủ công cao độ). Khái niệm về đồng hồ thể thao sang trọng, và dây thép Bracelet tích hợp ra đời. Sau đó, cũng chính ông là người đã thiết kế đồng hồ cho đối thủ cạnh tranh chính của AP là Patek Philippe. Vào năm 1976, Nautilus đã ra đời.

Cảm hứng về Nautilus đã ” tấn công” Genta khi ông đang dùng bữa tối tại nhà hàng của một khách sạn, với khung cửa sổ nhìn y hệt như ô cửa tàu biển xuyên đại Tây Dương. Genta nói rằng ông nhìn thấy các giám đốc điều hành Patek đang ở góc của phòng ăn, trong khi ông lại ngồi một mình ở góc khác. Theo lời ông, ông chỉ mất đúng 5 phút để phác thảo chiếc đồng hồ mà sau đó đã trở thành biểu tượng – dù có lãng mạng hay không, thì quá trình thiết kế ra nó chắc chắn là rất ngắn!

Với AP Royal Oak, PP Nautilus, IWC Ingenieur SL hay thậm chí trên những chiếc Seiko 5 giá rẻ, chúng ta có thể thấy rõ cảm hứng của Genta. Dòng đồng hồ này ngay cả khi được sản xuất bởi các thương hiệu khác nhau, đều có thể được coi là một tác phẩm nghệ thuật, với sự liền lạc đến toàn mĩ trong thiết kế, hình dáng, từ cái cách nó tiếp cận với cổ tay bằng dây đeo tích hợp – chiếc đồng hồ giống như một khối thống nhất không rời. Nautilus không chỉ mang tính biểu tượng như là một chiếc đồng hồ thể thao của Patek, mà nó còn mang tính biểu tượng vì đây là một phần trong công việc của Genta.

PATEK PHILIPPE NAUTILUS 3700-1A 1976

Cũng giống như đối thủ Royal Oak, Patek Philippe Nautilus là thứ mà thị trường gọi với cái tên là ” đồng hồ thể thao sang trọng”. Nếu như Royal Oak là một cái gì đó rất mới lạ đối với một nhãn hiệu như AP, thì Nautilus cũng là một nhân tố gây lúng túng cho mảng sản xuất của Patek. Về phía mình, khi đó Patek chủ yếu sản xuất đồng hồ bằng vàng/kim loại quý. Ngay cả khi tồn tại những phiên bản bằng thép, thì chúng đều là những nguyên mẫu hoặc bản đặt hàng đặc biệt – rất hiếm và có giá bán khủng khiếp tại các buổi bán đấu giá. Hãng Patek cũng không sở hữu dòng đồng hồ thể thao thực sự. Họ có đồng hồ bấm giờ và đồng hồ xem giờ bình thường, và chúng đều không phải là đồng hồ thể thao.

Do đó, việc giới thiệu một chiếc đồng hồ vỏ thép không gỉ, với một vòng đeo tay tích hợp, thân vỏ kích thước lớn và một thiết kế táo bạo là một bước tiến lớn, đặc biệt là từ một thương hiệu có tính bảo thủ như vậy. Tuy nhiên, họ đã chứng minh đó là một bước đi thông minh và sau đó đã trở thành một biểu tượng. Đây là lý do tại sao chúng ta phải xem xét kĩ về chiếc Nautilus 3700 trong mọi khía cạnh.

Trước hết về cái tên, Nautilus là cái tên được lấy cảm hứng từ chiếc tàu cùng tên của thuyền trưởng Nemo, trong cuốn tiểu thuyết ” hai vạn dặm dưới biển” phát hành năm 1870 rất nổi tiếng.

THIẾT KẾ THÂN VỎ

Bộ vỏ của Nautilus 3700/1 có cấu trúc khá đặc biệt, trong khi Royal Oak có hình dạng bát giác thuần túy, thì Nautilus đi theo hướng hơi khác biệt dù cả hai mẫu này có cùng triết lý và nguyên tắc tương tự nhau. Hình dạng tổng thể được lấy cảm hứng từ cửa sổ mạn tàu biển , chúng có hai ” tai” gợi nhớ tới bản lề của cánh cửa. Hình dạng bát giác vẫn có thể tìm thấy được ở đây, nhưng nó mượt và nhẹ nhàng hơn, ít góc cạnh hơn so với Royal Oak – thực tế là tổng quan gần giống như hình tròn.

Bộ khung vỏ được cấp bằng sáng chế của chiếc đồng hồ được hình thành từ một mô đun đơn nguyên khối, cỗ máy sẽ được đưa vào thông qua mặt số. Ở phía trên, một mô đun thứ 2, bao gồm niềng Bezel, kính và tai – phần trên và dưới sẽ có một miếng đệm lót ở giữa.

Ở phần trên, chúng ta có bộ niềng bát giác được làm nhẵn mang tính biểu tượng, bề mặt được chải xước. Bộ vỏ sở hữu hai tai hai bên trái phải, gợi nhớ tới bản lề cửa sổ mạn tàu. Một yếu tố đặc biệt của những chiếc đồng hồ thể thao sang trọng những năm 1970 chính là vòng đeo tay Bracelet tích hợp vào thân vỏ – chi tiết này cũng hiện hữu trên mẫu Nautilus đời đầu.

Kích thước đồng hồ thì sao? Trên thực tế khi xem xét tại thời điểm nó được sản xuất, đây rõ ràng là một chiếc đồng hồ lớn ( không muốn nói là quá to) bộ vỏ có đường kính lên tới 42mm nên người ta gán cho nó biệt danh ” Jumbo”. Tuy nhiên đồng hồ lại khá mỏng, độ dày chỉ 7.6mm. Nếu như tính chất thể thao là mục tiêu tiêu chính của chiếc đồng hồ, thì nó vẫn giữ được nét thanh lịch.

Kể cả khi xét tới truyền thống của Patek – chỉ chuyên làm đồng hồ thanh lịch, thì chiếc Nautilus vẫn là một chiếc đồng hồ thể thao thực sự. Với một cấu trúc vững chắc, Nautilus có khả năng chống nước đến 120m nhờ vào khung vỏ đơn khối monobloc, và một miếng đệm lót giữa niềng và khung thân bên dưới.

MẶT SỐ

Mặt số của Patek Philippe Nautilus 3700 chắc chắn là một chi tiết rất hấp dẫn của đồng hồ. Giống như hầu hết các tác phẩm của Gerald Genta, nó sử dụng một bố cục sắp xếp có khả năng lợi dụng ánh sáng để tạo ra một mặt số rất quyến rũ. Phần khó giải thích nhất là màu của mặt số 3700. Trong khi những chiếc đồng hồ mà bạn có thể nhìn thấy trong những cuộc đấu giá hiện nay đã bắt đầu có dầu hiệu thời gian, một số mặt số đã chuyển từ màu đen sang màu xám đen. Màu sắc ban đầu vốn là màu than đen có chút ánh xanh.

Đặc điểm chính của mặt số của Nautilus, chính là những đường rãnh nằm ngang, nó đã trở thành nét tiêu biểu cho cả dòng sản phẩm. Mặt số được làm từ vàng nguyên khối, các cọc số và kim được làm từ vàng trắng, chúng được phủ lên chất phát quang tritium cho phép quan sát giờ trong bóng tối. Bộ kim và cọc số có thiết kết rất đơn giản, tổng thể cả mặt số cũng đơn giản, tạo nên nét thiết kế đẹp và vượt thời gian. Nét phức tạp duy nhất trên đồng hồ chỉ là ô lịch ngày với chữ màu đen trên nền trắng!

CỖ MÁY

Giống như nhiều chiếc đồng hồ của AP hay Vacheron, Patek Philippe Nautilus được trang bị một cỗ máy có nguồn gốc bên ngoài, được lấy từ Jaeger LeCoultre, có tên nguyên bản là. Cỗ máy siêu mỏng này được đưa vào bộ vỏ của Nautilus dưới cái tên khác là Calibre 28-255 C bởi Patek. Cỗ máy có độ dày 3.05mm – với 0.6 mm do lịch ngày, nếu không có lịch thì nó sẽ chỉ dày 2.45mm, đây là cỗ máy tự động một lịch mỏng với con văng lên cót trung tâm.

Cỗ máy này bao gồm 36 chân kính, đường kính 28mm, dao động ở tần số khá dị : 2.75hz (19.800 vph), sử dụng cân bằng Gyromax của Patek với khối lượng quán tính không đổi. Phần trang trí hoàn thiện khá dễ chịu, với các phần vát bóng, đánh vân sọc và vân tròn ( không có triện Geneva Seal), khả năng trữ cót là khoảng 40 giờ.

DÂY ĐEO

Có 2 phiên bản khác nhau của Patek Philippe Nautilus tồn tại, chủ yếu là sự khác nhau về chiều rộng của dây đeo. Các phiên bản đầu tiên – Ref.3700-01-A có một dây đeo rộng và khá thẳng. Các mẫu Ref.3700-11A sở hữu bộ dây đeo thon nhỏ hơn, dây đeo của các phiên bản đầu tiên cũng có ít mắt hơn.

THỜI GIAN SẢN XUẤT

Từ năm 1976 đến 1990 ( việc sản xuất sau đó đã bị dừng lại, phiên bản vỏ thép ngày và giờ đơn giản đã không có hậu bản cho tới khi xuất hiện mẫu 5711A), chính xác hơn là mẫu 3700/01A ( bản dây rộng) đã được sản xuất từ năm 1976 tới 1982, còn bản 3700/11A ( bản dây hẹp) đã được sản xuất từ 1982 đến 1990.

SỐ LƯỢNG SẢN XUẤT ( ƯỚC TÍNH TỪ TIME ZONE)

* 3700-01A : thép không gỉ với dây đeo rộng : khoảng 3500 chiếc
* 3700-11A ( thép không gỉ kèm dây đeo hẹp) : khoảng 1300 chiếc
* 3700-1AJ ( thép/vàng với dây đeo rộng) : khoảng 600 chiếc
* 3700-11AJ ( thép/vàng với dây đeo hẹp) : khoảng 300 chiếc
* 3700-1J và 3700-11J ( vàng thường) : khoảng 1500 chiếc bao gồm cả bản kim cương.
* 3700-1G và 3700-11G ( vàng trắng) : khoảng 65 chiếc
* 3700-1P ( bạch kim) :1 chiếc

CÁC PHIÊN BẢN

Như bạn có thể thấy ở trên, theo số lượng sản xuất thù Patek Philippe 3700 có các phiên bản khác nhau tồn tại. Tất nhiên là phiên bản thép vẫn được biết đến nhiều nhất và được sản xuất nhiều nhất. Bên cạnh đó, phiên bản 2 tông màu cũng khá phổ biến ( hơn 1800 chiếc được sản xuất). Phiên bản 2 tông màu có sẵn với mặt số màu xanh đậm.

Các phiên bản vỏ vàng đầy đủ cũng đã được sản xuất, chủ yếu là màu vàng thường. 3700-1J và 3700-11J có thể có hoặc không có kim cương đính trên niềng. Nhìn chung, khoảng 1500 chiếc vỏ vàng thường đã được sản xuất. Một vài phiên bản vàng trắng cũng đã được tạo ra, nhưng nó rất hiếm ( khoảng 65 chiếc).

Một vài phiên bản độc đã được tạo ra, ví dụ đầu tiên và được biết đến nhiều nhất là phiên bản bạch kim, đi kèm cọc số kim cương, chiếc Nautilus 3700-1P : mã máy là 1’309’828, mã vỏ là 552’214, sản xuất năm 1981 và bán bởi Christies năm 2013 với giá 783.750 Franc Thụy Sỹ.

Ví dụ thứ hai, là chiếc ” bạch tạng” – ” Albino”, đây là một bản Nautilus 3700 bằng thép với mặt số màu trắng, được sản xuất bởi Stern Frères theo yêu cầu đặc biệt củ chủ sở hữu. Chiếc đồng hồ này giống 3700 bản thường ở mọi điểm, ngoại trừ phần mặt số. Nó được sản xuất vào năm 1978 và được Sotheby bán với giá 250.000 Franc Thụy Sỹ năm 2015.

HỘP ĐỰNG ĐỒNG HỒ

Nautilus không chỉ là một chiếc đồng hồ đặc biệt của Patek, mà ngay cả hộp đựng của nó cũng khác xa với các mẫu thông thường. Thật vậy, Patek Philippe Nautilus 3700 đã được bàn giao cho khách hàng bằng một hộp đựng bằng gỗ xốp kết hợp thép.

GIAI THOẠI

* Nautilus là chiếc đồng hồ Patek đầu tiên của Thiery Stern ( chủ tịch hiện tại) được cha tặng nhân kỉ niệm sinh nhật 20 tuổi vào năm 1990. Đó là chiếc 3700-11AJ, có hai tông màu và mặt số tối màu.

* giá của chiếc Nautilus 3700 bản thép, mới cáu vào năm 1976 là khoảng 15.000 Franc Pháp ( tương đương 93.000 Euro tiền ngày nay), giá của chiếc 5711-1A mới trong bộ sưu tập hiện tại khoảng 22.000 Euro ( năm 2016 thời điểm viết bài). Vintage Patek Nautilus 3700 thường có giá thấp nhất là 38.000 Euro và có thể lên tới 50.000 Euro nếu có hộp, giấy tờ và giấy chứng nhận. Một chiếc gần đây đã được bán với giá 60.000 CHF.

* phiên bản vàng của 3700, ngay cả khi khan hiếm, có giá xấp xỉ bản thép